Q&A
Ερωτήσεις & Απαντήσεις σχετικά με τα Άρθρα 17-20 του Νόμου 4958/2022
Τί είναι χαρακτηριστικά φύλου;
Ως χαρακτηριστικά φύλου νοούνται τα χρωμοσωμικά, γοναδικά, ορμονικά και ανατομικά χαρακτηριστικά του προσώπου, τα οποία συμπεριλαμβάνουν πρωτογενή χαρακτηριστικά, όπως τα χρωμοσώματα, τα αναπαραγωγικά όργανα κ.α., και δευτερογενή χαρακτηριστικά, όπως η μυική μάζα, η ανάπτυξη μαστών ή τριχοφυίας κ.α..
Ποιές είναι οι Διαταραχές Ανάπτυξης Φύλου (ΔΑΦ);
Στην ιατρική κοινότητα, οι παρεμβάσεις “κανονικοποίησης” των χαρακτηριστικών φύλου προτείνονται/ ακολουθούν μετά από τη διάγνωση «Διαταραχής της ανάπτυξης φύλου» όπως συγκεκριμένα αποκαλούνται: «Διαταραχές της Ανάπτυξης του Φύλου (ΔΑΦ)» ή «Συγγενείς Ανωμαλίες» ή Disorders/ Differences of Sex Development (DSD). Οι ιατρικοί αυτοί όροι έχουν θεωρηθεί παθολογηκοποιητικοί και στιγματιστικοί από την ίντερσεξ κοινότητα, καθώς συχνά παθολογικοποιούν αναίτια τα ίντερσεξ σώματα, ώστοσο χρησιμοποιήθηκαν στο νόμο προκειμένου να γίνει κατανοητό σε ποιες περιπτώσεις αναφέρεται και να μην υπάρχει σύγχυση με τις επεμβάσεις επιβεβαίωσης φύλου που πραγματοποιούνται στα τρανς άτομα με την επιθυμία και την ενημερωμένη συναίνεσή τους.
Ποιές ιατρικές πράξεις και θεραπείες απαγορεύονται με νόμο από τις 20 Ιουλίου 2022 και μετά;
Απαγορεύεται η διενέργεια ιατρικών πράξεων και θεραπειών σε ανήλικο ίντερσεξ άτομο κάτω των 15 ετών, όπως χειρουργική ή ορµονική, για την ολική ή µερική αλλαγή των χαρακτηριστικών φύλου, ήτοι των χρωµοσωµικών, γονιδιακών και ανατοµικών χαρακτηριστικών του προσώπου, τα οποία συµπεριλαµβάνουν πρωτογενή χαρακτηριστικά, όπως τα αναπαραγωγικά όργανα, και δευτερογενή χαρακτηριστικά, όπως η µυϊκή µάζα, η ανάπτυξη µαστών ή τριχοφυΐας (Άρθρα 17-20 του Νόμου 4958/2022). Για τον ενδεικτικό και μη εξαντλητικό κατάλογο των συγκεκριμένων πράξεων και θεραπειών πατήστε εδώ.
Ποιά άτομα αφορά ο νόμος;
Ο νόμος αφορά ανήλικα ίντερσεξ άτομα που δεν έχουν συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας τους.
Πότε μπορούν να πραγματοποιηθούν ιατρικές πράξεις και θεραπείες σε ανήλικο ίντερσεξ άτομο που δεν έχει συμπληρώσει το 15ο της ηλικίας του;
Ιατρικές πράξεις και θεραπείες σε ίντερσεξ ανήλικο άτομο κάτω των 15 ετών επιτρέπονται μόνο με άδεια από το Ειρηνοδικείο. Η άδεια χορηγείται μόνο για ιατρικές πράξεις που δεν μπορούν να αναβληθούν και υπό τον όρο πως δεν θα προκαλέσουν μελλοντικές και μη αναστρέψιμες επιπλοκές στην υγεία του ανηλίκου. Εξαιρούνται οι επεμβάσεις και οι θεραπείες που πραγματοποιούνται για κοινωνικούς, πολιτιστικούς ή αισθητικούς λόγους. Η άδεια αυτή δεν απαιτείται όταν η ιατρική πράξη ή θεραπεία είναι αναγκαία για την αποτροπή κινδύνου για τη ζωή ή την υγεία του ανηλίκου. Το Ειρηνοδικείο ακολουθεί τη διαδικασία της εκουσίας δικαιοδοσίας και η διαδικασία ακρόασης γίνεται κεκλεισμένων των θυρών για την προστασία της ιδιωτικότητας του ίντερσεξ παιδιού. Για να χορηγηθεί η άδεια θα πρέπει να υπάρχει:
- Γνωμοδότηση διεπιστημονικής επιτροπής όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 18
- Ακρόαση του εκπροσώπου της διεπιστημονικής επιτροπής,
- Ακρόαση του ίντερσεξ ανηλίκου από το δικαστήριο: κατά την ακρόαση, τηρούνται και πάλι όσα ισχύουν για την ελεύθερη και ενημερωμένη συναίνεση όπως ήδη αναφέρεται στο Άρθρο 17.
Πότε μπορούν να πραγματοποιηθούν ιατρικές πράξεις και θεραπείες σε ανήλικο ίντερσεξ άτομο που έχει συμπληρώσει το 15ο της ηλικίας του;
Ανήλικο ίντερσεξ άτοµο που έχει συµπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας του μπορεί να υποβληθεί σε ιατρικές πράξεις και θεραπείες, όπως χειρουργική ή ορµονική, για την ολική ή µερική αλλαγή των χαρακτηριστικών φύλου µόνο µε την ελεύθερη συναίνεση, κατόπιν ενηµέρωσης, του ιδίου και των προσώπων που ασκούν τη γονική µέριµνα ή ασκούν την επιµέλειά του. Για να διασφαλιστεί ότι το ανήλικο ίντερσεξ άτομο άνω των 15 ετών δύναται να συναινέσει πρέπει να πληρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
- η ενημέρωση του ανηλίκου να βασίζεται σε επικαιροποιημένες ιατρικές πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους, τις μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες, την ύπαρξη εναλλακτικών ιατρικών επιλογών, καθώς και μη ιατρικές πληροφορίες σχετικά με τη διαβίωση των ατόμων με φυσικές παραλλαγές των χαρακτηριστικών του φύλου
- να παρέχεται στο ανήλικο άτομο εξατομικευμένη ψυχολογική ή ψυχοκοινωνική συμβουλευτική και συμβουλευτική ομοτίμων (peer counseling) – στη διαδικασία είναι σημαντικό να συμμετέχει και ένας ανεξάρτητος επαγγελματίας με εμπειρία στα ίντερσεξ ζητήματα (π.χ. ψυχολόγος) πέραν από τον υπεύθυνο γιατρό της προβλεπόμενης παρέμβασης ή θεραπείας – για να αξιολογήσει την ικανότητα του ανηλίκου να συναινέσει.
Γιατί να αναφέρω ιατρικές πράξεις και θεραπείες σε ανήλικο ίντερσεξ άτομο κάτω των 15 που έπεσαν στην αντίληψή μου μετά το 2022;
Οι συγκεκριμένες πράξεις είναι παράνομες οπότε οι ιατροί που διενεργούν τέτοιες ιατρικές πράξεις ή θεραπείες σε ανήλικα ίντερσεξ άτομα χωρίς άδεια τιμωρούνται με πειθαρχικές και διοικητικές κυρώσεις, ποινή φυλάκισης έξι τουλάχιστον μηνών, χρηματική ποινή και, ανεξαρτήτως από το ύψος της ποινής, με απαγόρευση άσκησης επαγγέλματος.
Πού θα σταλεί η αναφορά μου;
Η αναφορά αποστέλλεται στο νομικό τμήμα της Ελληνικής Κοινότητας Ίντερσεξ – Intersex Greece. Μπορείς να επιλέξεις εάν η αναφορά θα είναι επώνυμη ή ανώνυμη, επίσης και το τί θα ήθελες να κάνουμε με αυτή. Είναι σημαντικό για εμάς να συγκεντρώνουμε στατιστικά στοιχεία σχετικά με την εφαρμογή του νόμου καθώς η προστασία των δικαιωμάτων των ίντερσεξ ατόμων είναι η προτεραιότητα μας.
Τί είναι η Ελληνική Κοινότητα Ίντερσεξ - Intersex Greece;
Η Intersex Greece είναι μια συλλογικότητα ίντερσεξ ανθρώπων, των οικογενειών και υποστηρικτών τους που ζουν στην Ελλάδα. Αγωνιζόμαστε για τα ανθρώπινα δικαιώματα των παιδιών που γεννιούνται με ποικιλομορφία των χαρακτηριστικών φύλου και για την αποκατάσταση των ίντερσεξ σωμάτων και ζωών, σε σώματα και ζωές με σημασία. Δείτε περισσότερα εδώ, καθώς και τις υπηρεσίες που μπορούμε να σας παρέχουμε.