Της Leslie Jaye
Πρωτοδημοσιεύτηκε στην ιστοσελιδα intersexday.org στις 20 Οκτωβρίου 2015
Μετάφραση για την Intersex Greece, Γεωργία Κουτή
Τα λίγα που ξέρουμε για την Herculine Barbin μάλλον κάθε άλλο παρά μας αποκαλύπτουν ποια είναι, γράφει η Leslie Jaye. Τα γενέθλιά της σηματοδοτούνται πλέον ως Ημέρα Ίντερσεξ Αλληλεγγύης (ή αλλιώς Ημέρα Ίντερσεξ Μνήμης).
Όσα ελάχιστα γνωρίζουμε για την Herculine Barbin, διαθλόνται τώρα γύρω από τόσα πολλά επίπεδα ερμηνείας που έχουν επισκιάσει το πρόσωπο, που ήταν γνωστό ως Herculine, Alexina και Abel, στη διάρκεια της σύντομης ζωής της.
Μια ζωή που εξαρτήθηκε από το τι αποφάσισαν οι άλλοι για το ποια/ποιος και τι ήταν, η ζωή της Herculine έγινε ένα φανταστικό σύμβολο για όλα τα άτομα που γεννήθηκαν ίντερσεξ.
Η Herculine Adélaîde Barbin γεννήθηκε στο Saint-Jean-d’Angély στη Γαλλία το 1838. Η οικογένειά της ήταν φτωχή και όπως ήταν συνηθισμένο, σε μια εποχή όπου οι άνθρωποι που δεν είχαν συνήθως οικονομική άνεση δεν είχαν πρόσβαση στην εκπαίδευση, κέρδισε μία υποτροφία για να σπουδάσει σ’ ένα σχολείο Ουρσουλινών, αποκλειστικά για κορίτσια.
Η Herculine αποδείχθηκε καλή μαθήτρια και μετακόμισε στο Le Chateau για να σπουδάσει δασκάλα. Και ταυτόχρονα ανακάλυψε ότι η διαφορετικότητά της, η ίδια η ποιότητα της διαφορετικότητάς της, έγινε αντικείμενο ανησυχίας για τον εαυτό της και τους/τις άλλους/-ες.
Η Herculine Barbin αγαπούσε τις γυναίκες σε μια εποχή που κάτι τέτοιο ήταν απόλυτα απογορευμένο. Καθώς ενηλικιώνονταν, έγινε σαφές ότι ήταν μια γυναίκα που δεν έμοιαζε με καμία άλλη: επίπεδο στήθος, ψηλή και χρειαζόταν ξύρισμα. Η Herculine ήταν διαφορετική.
Η Herculine ήταν ίντερσεξ.
Η Herculine ήταν επίσης αρκετά ευσεβής ώστε να προβληματιστεί για τη σωματικότητα της και επειδή δεν είχε την (κατάλληλη) γλώσσα να την βοηθήσει να κατανοήσει, ζήτησε να εξομολογηθεί στον επίσκοπο του La Rochelle.
Αυτό οδήγησε σε μια ιατρική εξέταση και σ’ έναν νομικά δεσμευτικό χαρακτηρισμό ότι η Herculine ήταν άνδρας και πρέπει να ζήσει το υπόλοιπο της ζωής της ως άντρας.
Αυτή η νομική απόφαση “ταρακούνησε” τον τύπο και το σκάνδαλο υπήρξε το ίδιο άμεσο. Ήταν αισχρό. Η Herculine ανακηρύχθηκε τερατώδης: το 1860, οι εφημερίδες εντός και εκτός του Παρισιού μετέφεραν αναφορές για την επαναταξινόμησή της, χαρακτηρίζοντάς την ένα από τα υπερφυσικά τέρατα της εποχής. Εκείνη τη στιγμή η ζωή της Herculine έπαψε να της ανήκει και έγινε ιδιοκτησία όλων των άλλων. Λίγα έχουν αλλάξει ακόμη όσον αφορά τον τύπο και στην αισχρή του αντιμετώπιση όταν πρόκειται για την περιγραφή των ίντερσεξ ατόμων και ζητημάτων σήμερα.
Η Herculine εγκατέλειψε την δουλειά της δασκάλας, άλλαξε το όνομά της και πήγε να ζήσει στην απολυτη ανωνυμία, στο Παρίσι, όπου άρχισε να γράφει τα διάσημα πλέον απομνημονεύματα της.
Ήταν οι παράνομες σεξουαλικές σχέσεις της Barbin που αποτέλεσαν τον καταλύτη για την καταδίκη της, η κλινική εξέταση, η σφραγίδα που είδε στην νομική επαναταξινομιση της: το αποκορύφωμα της κακοποίησης από μια κοινωνία που αρνήθηκε να αντιληφθεί και αποδεχθεί ποια ήταν.
Τη ζωή της Herculine την οικοιοποιήθηκαν άλλοι για να διηγηθούν τις δικές τους ιστορίες περί ηθικής και αισθησιασμού. Ο Michel Foucault ισχυρίστηκε ότι βρήκε και δημοσίευσε το χειρόγραφο της Barbin, αν και παραμένουν ερωτήματα για το τι ακριβώς βρήκε και τι ήταν αυτό που “κατοικούσε” στο Γαλλικό Τμήμα Δημόσιας Υγιεινής.
Το ταξίδι από το ημερολόγιο μέχρι τα απομνημονεύματα – από τον κλινικό γιατρό Dr. Regnier που έκανε την αυτοψία και ανέκτησε το ημερολόγιο, μέχρι τον ιατροδικαστή Auguste Ambroise Tardieu που ενδιαφερόταν να παρατηρεί και να γράφει για αυτό που σήμερα θα αναγνωρίζαμε ως ίντερσεξ σωματικότητα – δεν είναι ιδιαίτερα σαφές.
Ακόμα πιο ασαφές είναι το τι συνέβη στο χειρόγραφο μεταξύ του 1874 και τη φαινομενική ανακάλυψή του από τον Foucault. Ήταν η δημοσίευση των απομνημονευμάτων της από τον Foucault, ή τουλάχιστον μια εκδοχή της ζωής της Herculine, που έφερε την Barbin ξανά στον κόσμο.
Καθώς αναφέρει συγκινημένη η Judith Butler στο Gender Trouble, ο Foucault ρομαντικοποίησε τη ζωή της Barbin:
«Πράγματι, φαίνεται να ροναντικοποιεί τον κόσμο των ηδονών της ως το “χαρούμενο λίμπο μιας μη-ταυτότητας” (xxii), έναν κόσμο που υπερβαίνει τις κατηγορίες φύλου και ταυτότητας: στην ουσία η εισαγωγή του Foucault στα απομνημονεύματα ήταν μια “ρομαντικοποιημένη ιδιοποίηση” της ζωντανής εμπειρίας της Barbin.»
Μικρή σημασία είχε. Ο Foucault ήταν διάσημος όσο και αμφιλεγόμενος. Η Herculine Barbin, ή τουλάχιστον η εκδοχή της για την οποία έγραψε ο Foucault, έγινε αυτό για το οποίο τόσοι πολλοί ίντερσεξ άνθρωποι μπορούν να καταμαρτυρήσουν για τη ζωή τους: ένα πρότυπο για τους άλλους, το οποίο επικάλυπταν με τις θεωρίες τους για το βιολογικό φύλο και το κοινωνικό φύλο. Αυτό που περιγράφηκε με εύγλωττο τρόπο από την ακτιβίστρια του πρώτου κύματος Emi Koyama ως διαδικασία οικειοποίησης και κακής χρήσης:
«Τα σώματα των ανθρώπων χρησιμοποιήθηκαν για να υποστηρίξουν αφηρημένες θεωρίες, αντί οι κοινωνικές θεωρίες να υποστηρίξουν τους ανθρώπους.»
Αυτή η διαδικασία συνεχίζεται μέχρι σήμερα, με τους ιατρικούς φακέλους των ίντερσεξ ατόμων να διακινούνται ελεύθερα μεταξύ των κλινικών ιατρών, τόσο το καλύτερο για αυτούς που μπορούν να γράφουν τα άρθρα και τις αναθεωρημένες αναφορές τους και να συνεχίσουν να απεικονίζουν το ίντερσεξ ζήτημα ως “κάτι άλλο” (από αυτό που είναι), ως κάτι έξω από τις κοινωνικά κατασκευασμένες νόρμες του να είσαι άντρας ή γυναίκα. Η αντίθεση μεταξύ αυτής της προφανώς άμεσα διαθέσιμης ροής ιατρικοποιημένης πληροφορίας για τους “θεματοφύλακες” της σημερινής εποχής, έρχεται σε επίπονη αντίθεση με τις προσπάθειες πολλών ίντερσεξ ατόμων να ανακτήσουν τους ιατρικούς τους φακελους, μόνο και μόνο για ν ακούσουν τόσο συχνά ότι χάθηκαν ή καταστράφηκαν.
Στη ζωή της Herculine Barbin αποκρυσταλώνεται η ανατριχιαστική αποσύνδεση της ίντερσεξ βιωμένης εμπειρίας από τον τρόπο με τον οποίο αυτή γράφεται και ερμηνεύεται από τους άλλους.
Η Herculine αφαιρεί τη ζωή της σε μια εξαθλιωμένη συνοικία του Παρισιού σε ηλικία 30 ετών επειδή δεν μπορούσε να ζήσει σε έναν κόσμο που αρνιόταν να αποδεχτεί αυτό που ήταν και καταδίκαζε το δικαίωμά της να αγαπά και να αγαπιέται.
Για την Herculine, δεν υπήρχε άλλη γλώσσα να περιγράψει και να επικυρώσει τον εαυτό της, εκτός από εκείνη της καταδίκης. Περιέγραψε τον εαυτό της ως «καταδικασμένη» και «τιμωρημένη», που ξεπέρασε τα όρια της προθυμίας της κοινωνίας να αποδεχτεί και να κατανοήσει.
Σχεδόν 150 χρόνια μετά το θάνατο της Herculine, οι ίδιοι οι ίντερσεξ άνθρωποι αναπλαισιώνουμε τη γλώσσα και αντιλαμβανόμαστε τι σημαίνει να είσαι ίντερσεξ, τι σημαίνει να ενσαρκώνεις μια διαφορετικότητα που παραμένει τόσο γνωστή, όσο και ανείπωτη.
Είναι οι ίντερσεξ υποστηρικτές και ακτιβίστριες που αμφισβητούν τη γλώσσα του παρελθόντος και τη σημερινή κλινική ηγεμονία. Είναι εκείνοι/-ες που συμβάλλουν στη διασφάλιση του δικαιώματος των ατόμων που γεννιούνται ίντερσεξ να ζουν σε ένα μέλλον χωρίς τις προκαταλήψεις που έβλαψαν τόσο τη ζωή της Herculine Barbin και που συνεχίζουν να παρακινούν σε προληπτικές κλινικές παρεμβάσεις σε όποιο ατομο γεννιέται ίντερσεξ μέχρι σήμερα.
Τα γενέθλια της Herculine Barbin στις 8 Νοεμβρίου γιορτάζονται κάθε χρόνο ως Ημέρα Ίντερσεξ Αλληλεγγύης ή Ημέρα Ίντερσεξ Μνήμης.
Leslie Jaye, Intersex Advocate, OII-UK
- Το βιβλίο Herculine Barbin (Being the Recently Discovered Memoirs of a Nineteenth Century French Hermaphrodite) του Michel Foucault (μεταφρασμένο από τον Richard McDougall) διατίθεται στα βιβλιοπωλεία και στο Amazon.com (ως e-book and χαρτόδετο).
- Το παράθεμα της Emi Koyama είναι από τον Οδηγό Επιμόρφωσης του 2003 για εκπαιδευτές/-τριες και ομιλητές/-τριες, των Emi Koyama και Lisa Weasel, με τίτλο Teaching Intersex Issues, που διατίθεται ελεύθερα σε μορφή PDF.