Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility
Skip links

Ίντερσεξ για ερευνητικό προσωπικό: Ερευνώντας Ίντερσεξ πληθυσμούς

Του Morgan Carpenter

Μετάφραση για την Intersex Greece: Δέσποινα Καρπούζη

Πρωτοδημοσιεύθηκε στην Intersex Human Rights Australia. Τελευταία ανανέωση περιεχομένου 14 April 2021
Φωτογραφία: Ίντερσεξ άτομα στο πάνελ της Διάσκεψης “Υγεία στη Διαφορά” (Health in Difference) το 2018. Δεν έχουμε κοινά τα ίδια χρωμοσώματα, ούτε την ίδια καταχώριση φύλου στη γέννηση, ούτε κοινή ταυτότητα φύλου. Κάποια άτομα από μας είναι φυλοδιαφορετικά (queer) και κάποια όχι. Κάποια έχουμε μεταβάλλει την καταχώριση φύλου και κάποια όχι.


 

 

Πώς μπορούν οι ίντερσεξ (ή διαφυλικοί) άνθρωποι να συμπεριληφθούν αποτελεσματικά σε ερευνητικές μελέτες ή δημοσκοπίσεις;

Η Intersex Human Rights Australia λαμβάνει μεγάλο αριθμό αιτημάτων για την προώθηση και τη διανομή ερευνητικών ερωτηματολογίων που αναζητούν ίντερσεξ άτομα να συμμετάσχουν, καθώς και αιτήματα για ερευνητικά θέματα. Χρειαζόμαστε έρευνα υψηλής ποιότητας που να καλύπτει τις ανάγκες και τις συνθήκες των ατόμων που γεννιούνται με διαφορές στα χαρακτηριστικά φύλου και ευνοούμε τη συμμετοχική έρευνα που βασίζεται στην κοινότητα και αναγνωρίζει και ανταποκρίνεται σε αυτές τις ξεχωριστές ανησυχίες. Οι ακόλουθες αρχές καθορίζουν την πολιτική και τις οδηγίες μας για τη μελέτη αυτού του πληθυσμού.

Συνοπτικές πληροφορίες για τη συμπερίληψη σε φόρμες & ερωτηματολόγια

 

 

Ερευνητικές προτεραιότητες

Η υπάρχουσα έρευνα σχετικά με τους ίντερσεξ πληθυσμούς αντιμετωπίζει συχνά προβλήματα λόγω του τρόπου που παρουσιάζονται οι πληροφορίες αλλά και του είδους των πληροφοριών. Η κλινική έρευνα επικεντρώνεται κυρίως σε βρέφη, παιδιά και εφήβους ενώ η έρευνα αφορά στους ενήλικες είναι περιορισμένη:

“Τα διαθέσιμα κλινικά δεδομένα δεν διαθέτουν επαρκή μεγέθη δείγματος και συχνά στερούνται σχετικών ομάδων ελέγχου. Συχνά συνδέονται με κλινικά ερωτήματα που έχουν να κάνουν παραδείγματος χάριν με την εμφάνιση των γεννητικών οργάνων, την ετεροφυλοφιλία και την έμφυλη συμμόρφωση” (Carpenter 2018)

Ταυτόχρονα, η έρευνα με άτομα που ανήκουν στις ΛΟΑΤΚ και ΛΟΑΤΚΙ μειονότητες σεξουαλικού προσανατολισμού και φύλου θεωρεί συχνά ως
δεδομένες συγκεκριμένες εμπειρίες σεξουαλικότητας και μη συμμόρφωσης στο φύλο και εστιάζει κυρίως στις επιπτώσεις αυτών των εμπειριών στους ενήλικες πληθυσμούς.

Προσεγγίσεις σαν και αυτές, περιέχουν ανεπαρκείς πληροφορίες και πολλές φορές αντιφατικές αντιλήψεις σχετικά με τις ανάγκες και τα χαρακτηριστικά των ίντερσεξ ατόμων, επηρεάζοντας έτσι την ποιότητα και την ερμηνεία των δεδομένων. Καμία από αυτές τις προσεγγίσεις δεν βασίζεται στις ανάγκες των ίντερσεξ ατόμων.

Οι ερευνητικές μας προτεραιότητες ορίζονται συνοπτικά στη Διακήρυξη του Darlington ( 2017), μια κοινή συναινετική δήλωση της ίντερσεξ κοινότητας (οργανώσεων και ατόμων) στην Αυστραλία και την Αοτεαρόα Νέας Ζηλανδίας:

“30. Ζητάμε να διεξαχθούν περισσότερες κλινικές, κοινωνιολογικές και ψυχολογικές έρευνες με την καθοδήγηση και τη συμβολή της κοινότητας. Η κλινική έρευνα, συμπεριλαμβανομένης και της διαχρονικής μελέτης, προϋποθέτει πραγματικούς και μη ιατρικοποιημένους ελέγχους” (AIS Support Group Australia, et al. 2017)

Κατανοήστε τον πληθυσμό 

• Διαβάστε σχετικά με τη σωματική ακεραιότητα
και την εξάλειψη των επιβλαβών πρακτικών
• Διαβάστε για την ευγονική, τον προγεννητικό έλεγχο
• Διαβάστε για τις διακρίσεις  και το στίγμα
• Για τα επίσημα έγγραφα αναγνώρισης, σε σχέση με
το φύλο και την ταυτότητα φύλου

Προτού προσεγγίσετε μία ίντερσεξ οργάνωση, θα ήταν χρήσιμο να έχετε πρώτα μελετήσει τις πιο σημαντικές από τις υπάρχουσες μελέτες. Υπάρχει ένας μεγάλος όγκος ερευνών για τα ίντερσεξ άτομα. Μεταξύ αυτών υπάρχουν ιατρικές μελέτες των τελευταίων 60+ ετών καθώς και κάποια μικρή ποσότητα πιο πρόσφατων ερευνών που σχετίζονται με ΛΟΑΤΚ και ΛΟΑΤΚΙ θεματικές.

Χρειαζόμαστε ερευνητές που να είναι εξοικειωμένοι με τη βασική βιβλιογραφία γύρω από τα ίντερσεξ άτομα.

Ενθαρρύνουμε ιδιαίτερα το ερευνητικό προσωπικό, όταν η έρευνα τους περιλαμβάνει άτομα με ίντερσεξ χαρακτηριστικά να επικοινωνούν με τις οργανώσεις μας κατά την πρώιμη φάση του σχεδιασμού της έρευνας. Εάν δεν συμμετέχουμε στο σχεδιασμό της μελέτης, υπάρχει περίπτωση να αρνηθούμε να λάβουμε μέρος σε αυτήν. 

Κακή πρακτική
Τον Μάιο του 2019, λάβαμε πρόσκληση για τη συμμετοχή ατόμων με πλήρη, μερική ή ήπια αντίσταση στα ανδρογόνα σε μια ερευνητική μελέτη που αφορούσε τις «κοινωνικές εμπειρίες ατόμων που έχουν υποβληθεί σε επανορθωτική χειρουργική των γεννητικών οργάνων για να διορθώσουν μια ίντερσεξ κατάσταση». Η χρήση όρων όπως «επανορθωτική» ή «διόρθωση» θεωρείται κακοποιητική για τα ίντερσεξ άτομα. Παράλληλα φανερώνει ένα μεροληπτικό και μη συμπεριληπτικό τρόπο σκέψης, ο οποίος καθιστά εκ των προτέρων νόμιμες και έγκυρες κάποιες μορφές ιατρικής παρέμβασης.
Είμαστε σε θέση να στηρίξουμε και να προωθήσουμε ερευνητικές μελέτες που σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα των ατόμων με ποικιλομορφία των χαρακτηριστικών φύλου, όταν χρησιμοποιούν ουδέτερη γλώσσα και όταν επιτρέπουν στους ερωτηθέντες να εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους για τέτοιες παρεμβάσεις.

Κλινική έρευνα

Από τη μία πλευρά, μεγάλο μέρος των ιατρικών ερευνών παθολογικοποιεί τα ίντερσεξ άτομα και τα αντιμετωπίζει ως υποκείμενα θεραπείας, εστιάζοντας κυρίως στα γεννητικά μας όργανα και σε άλλα φυσικά χαρακτηριστικά, συμπεριλαμβανομένων των ίντερσεξ διαφοροποιήσεων, που συνολικά περιγράφονται ιατρικά ως «Διαταραχές της Ανάπτυξης Φύλου (ΔΑΦ)» (Disorders of Sex Development, DSD). Πολλά από τα άτομα της κοινότητάς μας, υποβάλλονται, από πολύ νωρίς στη ζωή τους, σε αδιάκριτες και παρεμβατικές ερωτήσεις καθώς και σε συχνές ιατρικές εξετάσεις των γεννητικών τους οργάνων και όχι μόνο. Η συχνή υποβολή σε ιατρικές εξετάσεις και ερωτήσεις έχει κατά ένα τρόπο κουράσει, αν όχι εξαντλήσει, τα ίντερσεξ άτομα.

Η κλινική έρευνα υπόκειται σε ρητές ή άρρητες παραδοχές και σε ζητήματα μεθοδολογίας, που επηρεάζουν δυσμενώς την ποιότητα των κλινικών δεδομένων: τα κλινικά δεδομένα προέρχονται από μικρές, μη αντιπροσωπευτικές περιπτωσιολογικές μελέτες (case studies), οι οποίες δεν είναι αντικειμενικές λόγω του τρόπου επιλογής του δείγματος, λόγω των μεροληπτικών (biased) αντιλήψεων, αλλά και λόγω των αντικρουόμενων συμφερόντων που προωθούν και προάγουν. Πάρα πολλές κλινικές έρευνες βασίζονται στη μελέτη ασθενών από τους ίδιους τους θεράποντες ιατρούς τους με αποτέλεσμα να ενέχεται ο κίνδυνος οι συγκεκριμένες έρευνες να παρουσιάζουν τις πρώιμες χειρουργικές επεμβάσεις και ορμονικές θεραπείες ως “αναγκαίες και νόμιμες”.

Συνιστούμε στο ερευνητικό προσωπικό να είναι ενήμερο της ιστορίας των κλινικών πρακτικών που χρησιμοποιήθηκαν, τόσο στο παρελθόν όσο και τα τελευταία χρόνια. Και επίσης, συνιστούμε να είναι ενήμερο ως προς τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις αρχές της βιοηθικής καθώς και άλλης μορφής κριτική που σχετίζεται με την κλινική έρευνα.

Μπορούμε να ερευνούμε για τους Ίντερσεξ ανθρώπους μαζί με ΛΟΑΤΚ πληθυσμούς;

Από την άλλη πλευρά, δεν καταφέρνουμε συχνά να εντοπίσουμε χρήσιμες βιβλιογραφικές αναφορές στις έρευνες που σχετίζονται με τη ΛΟΑΤΚ/ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα. Κι αυτό συμβαίνει γιατί τα ποσοστά συμμετοχής και ανταπόκρισης των ίντερσεξ ατόμων σε τέτοιες έρευνες επηρεάζονται αρνητικά (ή είναι ανακριβή) λόγω κάποιων αβάσιμων πεποιθήσεων που επικρατούν σχετικά με τον ίντερσεξ πληθυσμό. Πιο συγκεκριμένα, κάποιες τέτοιες πεποιθήσεις παρουσιάζουν τα ίντερσεξ άτομα περιοριστικά, σαν να πρόκειται για μια ομοιογενή ομάδα, με μία ταυτότητα φύλου (συνήθως μη δυαδική), ενώ κάποιες άλλες περιχαρακώνουν το βίωμά μας, συγχέοντας το με τη διεμφυλική φυλομετάβαση ή με την ομόφυλη επιθυμία.

Βεβαιωθείτε ότι κατανοείτε τον πληθυσμό τον οποίο ερευνάτε. Βεβαιωθείτε ότι γνωρίζετε ποιος συμπεριλαμβάνετε στην έρευνά σας και γιατί. Βεβαιωθείτε ότι γνωρίζετε ποιοι αποκλείονται από την έρευνά σας και γιατί. Βεβαιωθείτε ότι ο αποκλεισμός κάποιων ατόμων στην έρευνα σας δεν είναι αποτέλεσμα ενός συστημικού μοντέλου αποκλεισμού. Το μεθοδολογικό δίλημμα που τίθεται μεταξύ του μοντέλου ενός συστημικού αποκλεισμού ή μιας «συμβολικής» μόνο υποστήριξης των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, είναι στην πραγματικότητα ένα ψευδές δίλημμα. Υπάρχουν δύο έρευνες που δημοσιεύθηκαν από την Intersex Human Rights Australia, την Intersex Peer Support Australia και τη National LGBTI Health Alliance σχετικά με την συμπερίληψη των ίντερσεξ ατόμων και ανεβάζουν τον πήχη ψηλότερα. Το συγκεκριμένο υλικό μπορεί να σας βοηθήσει να εντοπίσετε και να κατανοήσετε σε βάθος παρόμοια ζητήματα (Intersex Human Rights Australia, et al. 2020).

Βεβαιωθείτε ότι μπορείτε να αναλύσετε τα δεδομένα σας ανά πληθυσμό. Οι Αρχές της Yogyakarta plus 10 αναγνωρίζουν τα χαρακτηριστικά φύλου ως διακριτό πεδίο σε σχέση με τα άλλα και έτσι θα έπρεπε να τα αντιμετωπίζει η έρευνα, τα ερωτηματολόγια και η επιστημονική ανάλυση:

“ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ότι οι ανάγκες, τα χαρακτηριστικά και τα ανθρώπινα δικαιώματα ατόμων και πληθυσμών διαφορετικού σεξουαλικού προσανατολισμού, διαφορετικής ταυτότητας φύλου, διαφορετικής έκφρασης φύλου και διαφορετικών χαρακτηριστικών φύλου διαφέρουν μεταξύ τους” (Αρχές Γιογκιακάρτα 2017)

Ομοίως, ο (αυστραλιανός) ομοσπονδιακός νόμος για τις «Διακρίσεις στη βάση του Φύλου», όπως τροποποιήθηκε το 2013, διακρίνει την ιδιότητα της «ίντερσεξ κατάστασης» (ή των “χαρακτηριστικών φύλου”), από την «ταυτότητα φύλου» και τον «σεξουαλικό προσανατολισμό». Αυτή η προσέγγιση πρέπει να καθοδηγεί την προσπάθεια κατανόησης των θεμάτων που σχετίζονται με τη συμπερίληψη των ίντερσεξ ατόμων. Βεβαιωθείτε ότι μπορείτε να διαχωρίσετε ξεκάθαρα τους ΛΟΑΤΚΙ πληθυσμούς και να αναγνωρίσετε τις ανομοιογενείς καταστάσεις και τη διαθεματικότητα των Ίντερσεξ και των ΛΟΑΤΚ πληθυσμών.

Εάν τα δεδομένα σας συνδέονται με ΛΟΑΤΚΙ+ πληθυσμούς αλλά δεν περιέχουν ένα αντιπροσωπευτικό ή στατιστικά σημαντικό πλήθος ίντερσεξ ατόμων, τότε είναι μάλλον καλύτερα να παρουσιάζονται ως δεδομένα που αφορούν τη ΛΟΑΤΚ κοινότητα. Η παρουσίαση μιας μη συμπεριληπτικής για ίντερσεξ έρευνας ως έρευνας που συνδέεται με ΛΟΑΤΚΙ πληθυσμούς είναι δυνατόν να έχει αρνητικές συνέπειες για την ίντερσεξ κοινότητα. Ενθαρρύνουμε ιδιαιτέρως τη διεξαγωγή έρευνας που να εστιάζει κυρίως στους ίντερσεξ πληθυσμούς και στην αντιμετώπιση των αναγκών και διεκδικήσεων της συγκεκριμένης κοινότητας.

Το ίντερσεξ κίνημα και οι ίντερσεξ μελέτες

Το ίντερσεξ κίνημα αναπτύσσεται και εξαπλώνεται χάρη στους αποτελεσματικούς (αν και με ελάχιστους πόρους) θερμούς υποστηρικτές του στην Αυστραλία, την Ευρώπη και σε άλλες χώρες του κόσμου. Κατανοούμε τις ανάγκες των κοινοτήτων μας και των πληθυσμών τους, επειδή οι οργανώσεις και οι συλλογικότητές μας καθοδηγούνται από ίντερσεξ άτομα. Ένα από τα αιτήματά μας είναι «τίποτα για εμάς χωρίς εμάς», όπως ακριβώς εκφράζεται στη Διακήρυξη του Darlington (βλ. για την ελληνική μετάφραση αυτής αλλά και άλλων Ίντερσεξ Διακηρύξεων & Διεκδικήσεων από Ευρώπη).

Οι ίντερσεξ σπουδές (Intersex studies) είναι ένας διεπιστημονικός και αναπτυσσόμενος κλάδος, που βασίζεται στη συνεργασία τόσο με οργανισμούς με ίντερσεξ-επικεφαλείς (intersex-led), όσο και με ακαδημαϊκό προσωπικό που διαθέτει τη ζωντανή εμπειρία (ίντερσεξ βίωμα). Ο συγκεκριμένος κλάδος προωθεί μια μορφή συμμετοχικής έρευνας όπου μέλη της κοινότητας, εκπρόσωποι οργανισμών και ερευνητικό προσωπικό, εμπλέκονται και συνδιαλέγονται ισότιμα. Εάν δεν γνωρίζετε τη συγκεκριμένη μορφή έρευνας, παρακαλούμε ζητήστε μας τη σχετική βιβλιογραφία, ή συμβουλευθείτε τις βιβλιογραφίες της Οξφόρδης για τα ίντερσεξ θέματα (Oxford Bibliographies on intersex).

Προσδιορίστε με ακρίβεια τον πληθυσμό

Καλό θα ήταν να θέτετε ερωτήσεις που αντανακλούν τις ποικίλες πραγματικότητες που βιώνουν οι ίντερσεξ πληθυσμοί, αποφεύγοντας αβάσιμες εκτιμήσεις (ή εικασίες) σχετικά με τις έμφυλες κατηγοριοποιήσεις, τα χαρακτηριστικά φύλου, την ταυτότητα φύλου, το σεξουαλικό προσανατολισμό ή άλλες μεταβλητές.

Υποβολή ερωτήσεων σχετικά με τα χαρακτηριστικά φύλου ή το φύλο

Μην προσθέτετε τον όρο «intersex» σε ερευνητικές ερωτήσεις που αφορούν το φύλο ( ως καταχωρισμένο γένος ή κοινωνικό φύλο ή ταυτότητα φύλου). Το φύλο των ίντερσεξ ατόμων , όπως και όλων μας, έχει αποδοθεί με βάση τα χαρακτηριστικά φύλου που παρατηρούνται κατά τη γέννηση. Σε κάποιες περιπτώσεις οι γιατροί θα κάνουν μια σειρά εξετάσεων για να προσδιορίσουν το φύλο έτσι ώστε τυπικά το αποδοθέν φύλο να βρίσκεται σε αρμονία με μια προ-υποτιθέμενη μελλοντική ετεροφυλόφιλη (cis-gender) ταυτότητα. Εκτός των περιπτώσεων κάποια άτομα να επιλέγουν διαφορετικά για τον εαυτό τους, δεν θεωρείται ηθικό να αγνοείται το αποδοθέν/καταχωρισμένο φύλο (γένος).

Αν στην έρευνα σας περιλαμβάνονται ερωτήσεις που σχετίζονται με το γένος ή το κοινωνικό φύλο, είναι απαραίτητο να υπάρχουν μη δυαδικές επιλογές όπως “Χ” ή “Μη δυαδικό” (non-binary). Η διαθεσιμότητα τέτοιων πιο ανοιχτών επιλογών, προσφέρει αναγνώριση σε οποιοδήποτε άτομο με μη δυαδική ταυτότητα φύλου (ανεξάρτητα εάν είναι ίντερσεξ ή όχι).

Συνίσταται ανεπιφύλακτα οι ερωτήσεις που αναφέρονται στο γένος ή στο κοινωνικό φύλο να διαθέτουν απαντήσεις πολλαπλών επιλογών. Η ύπαρξη ενός κενού πεδίου, αναφορικά με το φύλο θα είναι χρήσιμη για ορισμένα ερωτηθέντα άτομα, ανεξάρτητα από το εάν βιώνουν ή όχι κάποια έμφυτη παραλλαγή των χαρακτηριστικών φύλου.

Προσθέστε μια ξεχωριστή ερώτηση σχετικά με τα χαρακτηριστικά φύλου

Μερικά ίντερσεξ άτομα ανάμεσά μας αυτοπροσδιορίζονται ως intersex. Κάποια άλλα θεωρούν ότι βιώνουν μια διαφυλική παραλλαγή ως προς τα χαρακτηριστικά του φύλου τους ή αυτοπροσδιορίζονται χρησιμοποιώντας το όνομα της συγκεκριμένης παραλλαγής ή κάποιον άλλον όρο. Οι όροι που επιλέγουμε αντικατοπτρίζουν τις εμπειρίες στιγματισμού που έχουμε βιώσει ή όσα έχουμε διδαχθεί και ακούσει από τους γονείς, τους γιατρούς και τις κοινότητές μας. Μερικές φορές οι άνθρωποι επιλέγουν διαφορετικές λέξεις σε διαφορετικές καταστάσεις.

Λόγω αυτής της (γλωσσικής/εννοιολογικής) ποικιλίας, όσον αφορά τους όρους που επιλέγουν τα άτομα για να αυτοπροσδιοριστούν, οι ερωτήσεις που αναφέρονται στη διαφυλικότητα (Intersex) θα πρέπει να διαχωρίζονται από τις ερωτήσεις που αναφέρονται στο φύλο/γένος ή στο κοινωνικό φύλο. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγεται η εσφαλμένη απόδοση φύλου (misgendering) ή η εσφαλμένη ταξινόμηση των ατόμων με ποικιλομορφία των χαρακτηριστικών φύλου. Επίσης έτσι αποφεύγεται η εσφαλμένη συμπερίληψη θετικά-ψευδών δεδομένων, από άτομα που συγχέουν την ίντερσεξ κατάσταση με μια μη δυαδική ταυτότητα φύλου.

Η προσθήκη συγκεκριμένης ερώτησης θα βοηθήσει να αποφευχθούν τα ψευδώς-αρνητικά δεδομένα (false negatives), δηλαδή το να αποφύγει ένα άτομο, αν και πληρεί το κριτήριο, να επιλέξει το πεδίο που το αφορά. Όταν οι ερωτήσεις μιας έρευνας αποδεικνύουν ότι η ίντερσεξ κατάσταση κατανοείται άρτια από τους ερευνητές, τότε τα ερωτώμενα άτομα είναι πιο πιθανό να θελήσουν να εμπλακούν και να ολοκληρώσουν την έρευνα. Η παραπάνω προσέγγιση διευκολύνει στην ορθή διαχείριση της ίντερσεξ πληροφορίας του ατόμου ως ευαίσθητο προσωπικό δεδομένο, κάτι που δεν είναι ακόμη απαραίτητο για το φύλο/γένος, το κοινωνικό φύλο ή την ταυτότητα φύλου.

Προτεινόμενη βασική ερώτηση της έρευνας

Δεν είναι δυνατόν να υποθέτουμε ότι τα άτομα που συμμετέχουν στην έρευνα κατανοούν τι σημαίνει ο όρος «ίντερσεξ». Συνιστούμε λοιπόν ανεπιφύλακτα να τεθεί η βασική ερώτηση περιγραφικά:

“Έχετε γεννηθεί με κάποια ποικιλομορφία των χαρακτηριστικών φύλου (κάποια παραλλαγή που συχνά αποκαλείται ίντερσεξ);”

ή:

“Ο όρος” ίντερσεξ’’ αναφέρεται στα άτομα που γεννήθηκαν με μη τυπικά χαρακτηριστικά φύλου. Στον όρο αυτόν συμπεριλαμβάνεται μία μεγάλη ποικιλία τέτοιων παραλλαγών. Θεωρείτε ότι έχετε γεννηθεί με κάποια παραλλαγή των χαρακτηριστικών φύλου? Ναι/Όχι”

Και πιθανότατα, θα πρέπει να συμπεριλάβετε στις απαντήσεις τις επιλογές “Δεν γνωρίζω” ή “Προτιμώ να μην αναφέρω”.

Ίντερσεξ οργανώσεις, όπως η IHRA και άλλες, έχουν συνεισφέρει στη βελτίωση της ποιότητας των δεδομένων, σε πολλές διαφορετικές περιπτώσεις, γιαυτό και τέτοιες ερωτήσεις είναι δόκιμες και συνάδουν πλήρως με τα διεθνή πρότυπα στατιστικών μελετών (όπως πχ το αυστραλιανό Gender and sexual diversity Style Manual και το Πρότυπο της Αυστραλιανής Στατιστικής Υπηρεσίας Standard for Sex, Gender, Variations of Sex Characteristics and Sexual Orientation Variables.

Σημαντική σημείωση: εάν αφαιρεθεί η φράση «γεννηθήκατε με», τότε η διατύπωση θέτει μια διαφορετική ερώτηση, γιατί περιλαμβάνει πλέον και τα άτομα που έχουν αποκτήσει επίκτητες διαφορές των χαρακτηριστικών φύλου, για παράδειγμα, μέσω ιατρικής επιβεβαίωσης/επαναπροσδιορισμού φύλου, ή ακρωτηριασμού γυναικείων γεννητικών οργάνων ή άλλου τραύματος, ή λόγω άλλων θεμάτων υγείας. Συνώνυμες φράσεις του «γεννηθήκατε με παραλλαγές» περιλαμβάνουν το «έμφυτες παραλλαγές» «εγγενείς παραλλαγές» και, σε ιατρικά πλαίσια, «συγγενείς παραλλαγές».

Μελετώντας την ποικιλομορφία και τις υγειονομικές ανάγκες των ίντερσεξ πληθυσμών

Στα περιβάλλοντα υγειονομικής περίθαλψης, είναι απαραίτητη η σαφήνεια των δεδομένων. Για να μελετήσετε με ακρίβεια έναν ίντερσεξ πληθυσμό, συμπεριλαμβανομένης της ευρείας ποικιλομορφίας αυτού του πληθυσμού, είναι σκόπιμο να ζητήσετε τυχόν διαθέσιμες διαγνώσεις ή μια περιγραφή. Αυτές οι πληροφορίες απαιτούνται για να διασφαλιστεί μια ισχυρή και πιο αντιπροσωπευτική χαρτογράφηση διαγνώσεων και ζωντανών εμπειριών. Άρα, είναι σημαντικό να έχετε υπόψη σας ότι κάποιοι άνθρωποι ενδέχεται να μην έχουν σαφή διάγνωση, και μερικοί ίσως να συγχέουν τη διαφυλικότητα (ίντερσεξ) με άλλες έννοιες. Μια κατάλληλη ερώτηση μπορεί να αναφέρει:

“Παρακαλώ δηλώστε τη διάγνωσή σας (εάν υπάρχει) ή περιγράψτε την παραλλαγή σας”

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η παροχή μιας μη εξαντλητικής λίστας με τις πιο κοινές ίντερσεξ καταστάσεις μπορεί να βοηθήσει τα ερωτώμενα άτομα.

Σημαντική σημείωση: Παρακαλούμε αναγνωρίστε ότι πρόκειται για ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα. Λάβετε επίσης υπόψη ότι τα διαγνωστικά δεδομένα σε συνδυασμό με ένα ή δύο δημογραφικά χαρακτηριστικά (όπως ηλικία, γένος, ταυτότητα φύλου, τοποθεσία ή επάγγελμα) μπορούν και έχουν υπάρξει επαρκή για την ταυτοποίηση ατόμων. Μία τουλάχιστον έρευνα απέτυχε να δημοσιευθεί λόγω αυτής της σοβαρής αστοχίας. Σκεφτείτε με ποιον τρόπο θα μπορούσατε να δείξετε ότι έχετε επίγνωση αυτού του κινδύνου και να καθησυχάσετε τα ερωτώμενα άτομα και τα μέλη της επιτροπής δεοντολογίας που εποπτεύει την εργασία σας. Τέτοια δεδομένα απαιτούν επίσης ερμηνεία, επομένως θα πρέπει να εξετάσετε το ενδεχόμενο συμμετοχής ενός ιδρύματος ή μιας ίντερσεξ οργάνωσης όπως η IHRA ή το Intersex Peer Support Australia (IPSA). (ή στην Ελλάδα η Intersex Greece).

Μπορεί να σας φανεί χρήσιμο στη μελέτη σας να ρωτήσετε πώς προτιμούν τα ερωτώμενα άτομα να μιλούν για το σώμα και τα χαρακτηριστικά τους.

Απογραφή των χαρακτηριστικών φύλου

Εάν ερευνάτε σε πλαίσιο υγειονομικών αναγκών ή υγειονομικής περίθαλψης, μπορεί να είναι απαραίτητη μια καταλογογράφηση των χαρακτηριστικών φύλου (μερικές φορές ονομάζεται ευρετήριο οργάνων). Ο στόχος είναι να καταγραφούν τα συγκεκριμένα αναπαραγωγικά όργανα και η ανατομία που μπορεί να έχει ένα άτομο, λαμβάνοντας υπόψη τις ποικίλες αναπτυξιακές παραλλαγές και το ιστορικό των χειρουργικών επεμβάσεων. Στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι οι ασθενείς έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης που χρειάζονται και δεν τους ζητείται επανειλημμένα να απαντούν για μέρη του σώματος που δεν διαθέτουν.
Σχετικά με ερωτήσεις αποκάλυψης ιατρικών/διαγνωστικών δεδομένων από άτομα με ίντερσεξ παραλλαγές (Office of Privacy Commission, NZ 2018) λάβετε υπόψη σας ότι πολλοί άνθρωποι δεν θα έχουν άρτια πληροφόρηση σχετικά με κάποια μέρη του σώματός τους.
Για περισσότερες πληροφορίες δείτε στην ιστοσελίδα της InterACT (2020) και Deutsch et al. (2013).

Βεβαιωθείτε ότι η έρευνα είναι σχετική και ουσιαστική 

Καλή πρακτική
Η πρώτη ευρεία έρευνα που βασίστηκε στην κοινότητα της Αυστραλίας για άτομα που γεννήθηκαν με άτυπα χαρακτηριστικά φύλου έλαβε 272 έγκυρες απαντήσεις. Διενεργήθηκε το 2015 από το Πανεπιστήμιο της Νέας Αγγλίας και αναπτύχθηκε με μια ομάδα αναφοράς που περιλαμβάνει άτομα από την Intersex Human Rights Australia, την IPSA και την Εθνική Συμμαχία Υγείας LGBTI.
Η έρευνα έλαβε πληροφορίες σχετικά με τα δημογραφικά στοιχεία χωρίς τεκμήρια σχετικά με τις ταυτότητες ή την προτιμώμενη γλώσσα, μαζί με πληροφορίες σχετικά με τις εμπειρίες των ανθρώπων για τη διάγνωση, τις ιατρικές παρεμβάσεις, την υγεία και τα κοινωνικά θέματα. Παρείχε ανεκτίμητες πληροφορίες.
Τα άτομα με ίντερσεξ χαρακτηριστικά μπορούν και θα συμμετάσχουν σε σχετικές, σεβαστικές και κατανοητές έρευνες, αλλά η σωστή συμπερίληψη της διαφυλικής κατάστασης ως ερευνητικής ερώτησης είναι μόνο ένα από τα στοιχεία για τη διασφάλιση αποτελεσματικής και ουσιαστικής συμπερίληψης.

Εάν μια έρευνα βασίζεται ή εξαντλείται μόνο σε ζητήματα σεξουαλικού προσανατολισμού ή / και ταυτότητας φύλου, τότε δεν συμπεριλαμβάνει τα ίντερσεξ άτομα. Οι συνήθεις εσφαλμένες υποθέσεις που οδηγούν σε αποτυχία συμπερίληψης των ατόμων που γεννιούνται με ίντερσεξ χαρακτηριστικά, περιλαμβάνουν:

  • την υπόθεση ότι αυτοπροσδιορίζονται ως queer, ή με διαφορετικό φύλο ή σεξουαλικότητα , LGBTQ ή LGBTI
  • την υπόθεση ότι κανένα LGBTI άτομο δεν είναι ετεροφυλόφιλο
  • την υπόθεση πως έχουν μια εμπειρία φυλομετάβασης ή μια εμπειρία διαφορετικής ταυτότητας φύλου από το καταχωρημένο τους φύλο στη γέννηση, δηλαδή την υπόθεση ότι οι παραλλαγές της τυπικής σωματότητας σημαίνουν κάποια μορφή εμπρόθετης μετάβασης
  • την υπόθεση πως έχουν την εμπειρία του “coming out” στην οικογένεια, όταν οι περισσότεροι άνθρωποι με ίντερσεξ παραλλαγές ανακαλύπτουν για πρώτη φορά την ίντερσεξ κατάστασή τους από τους γονείς ή τους γιατρούς
  • την υπόθεση ότι οι ιατρικές παρεμβάσεις που σχετίζονται με την εμφάνιση του ανατομικού φύλου ή τα χαρακτηριστικά του φύλου είναι / ήταν εθελοντικές. Την υπόθεση ότι οι διαφοροποιήσεις από την τυπική σωματότητα σημαίνουν επιλογή ή εθελούσια υποβολή σε ιατρικές διαδικασίες

Συνοπτικά, πολλές από αυτές τις εσφαλμένες υποθέσεις αντικατοπτρίζουν μια μεγαλύτερη εστίαση ή ένα ενδιαφέρον ως προς τα ζητήματα ταυτότητας και όχι στα ζητήματα σωματότητας, συμπεριλαμβανομένης της υπόθεσης ότι τα άτομα με συγκεκριμένα σώματα έχουν συγκεκριμένες ταυτότητες. Ορισμένες από αυτές τις υποθέσεις μπορεί να ισχύουν για ορισμένα ίντερσεξ άτομα, αλλά πολλές από αυτές τις υποθέσεις θα στόχευαν γενικά μόνο τα ίντερσεξ άτομα που είναι ταυτόχρονα LGB ή / και τρανς (διεμφυλικά). Τέτοιες πεποιθήσεις μπορούν να θεωρηθούν σαν μια μορφή “συμβολικής” μόνο συμπερίληψης. Αποτυγχάνουν να λάβουν υπόψη τα πραγματικά χαρακτηριστικά και τις ανάγκες του ίντερσεξ πληθυσμού, αλλά παραμένουν διαδεδομένες και είναι πιθανό να συμβάλουν στην αποφυγή συμμετοχής στην LGBTIQ έρευνα.

Εάν σχεδιάζετε μια έρευνα για LGBTIQ πληθυσμούς, βεβαιωθείτε ότι η έρευνά σας έχει νόημα και είναι συμπεριληπτική για τα ετεροφυλόφιλα, cisgender intersex άτομα, που δεν είναι εξοικειωμένα με τους όρους που χρησιμοποιούν οι LGBTQ πληθυσμοί.

Για παράδειγμα, η διαμόρφωση μιας μελέτης προς “άτομα που αυτοπροσδιορίζονται ως LGBTIQ” είναι απίθανο να προσελκύσει πολλούς ίντερσεξ ανθρώπους και μπορεί να προσελκύσει μόνο εκείνους που είναι LGBTQ, αλλοιώνοντας τα ερευνητικά αποτελέσματα. Εάν όλοι οι ίντερσεξ συμμετέχοντες είναι LGBTQ, τότε αυτό είναι σαφής ένδειξη ότι η μελέτη σας δεν ήταν συμπεριληπτική για όλα τα ίντερσεξ άτομα.

Ενθαρρύνουμε την έρευνα για τις επιπτώσεις της ίντερσεξ σωματικής ποικιλομορφίας. Μια έρευνα που περιλαμβάνει άτομα που γεννιούνται με ίντερσεξ παραλλαγές μπορεί να εξετάσει θέματα διακρίσεων και στίγματος λόγω φυσικών χαρακτηριστικών. Μπορεί ακόμα να εξετάσει την υγεία, τις κοινωνικές και προσωπικές συνέπειες των μη συναινετικών ή καταναγκαστικών ιατρικών παρεμβάσεων.

Σκεφτείτε πώς θα μπορούσε να επαναπλαισιωθεί η έρευνά σας ώστε να περιλαμβάνει αποτελεσματική διερεύνηση της υγείας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των άλλων ζητημάτων που επηρεάζουν τα άτομα με ίντερσεξ παραλλαγές.

Εάν πραγματοποιείτε προσωπικές συνεντεύξεις με άτομα και συζητάτε θέματα που σχετίζονται με εμπειρίες στιγματισμού, διακρίσεων και μη συναινετικών ή καταναγκαστικών ιατρικών πρακτικών, η έρευνά σας πρέπει να είναι ενήμερη για το τραύμα και χρειάζεται να δείτε πώς θα υποστηρίξετε τους ερωτηθέντες μετά τη συνεδρία.

Βεβαιωθείτε ότι η έρευνα είναι προσβάσιμη

Κακή πρακτική
Στις αρχές του 2018, απαντήσαμε σε ένα αίτημα να σχολιάσουμε μια έρευνα που ρώτησε τους ανθρώπους που γεννήθηκαν με ίντερσεξ ποικιλομορφίες εάν οι συνάδελφοι τους “αναφέρονται σε μένα χρησιμοποιώντας ίντερσεξ αντωνυμίες που ταιριάζουν με αυτές που χρησιμοποιώ εγώ για τον εαυτό μου”.
Δεν υπήρχαν αποδεικτικά στοιχεία που να υποστηρίζουν τέτοια διερεύνηση. Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες αντωνυμίες για τα ίντερσεξ άτομα και οι ίντερσεξ άνθρωποι έχουν κάθε είδους νομικές ταξινομήσεις φύλου, ταυτότητες φύλου και εμπειρίες. Ακόμη χειρότερα, η μελέτη αυτή δεν περιελάμβανε ερευνητικές όψεις σχετιζόμενες με τις πραγματικές και τεκμηριωμένες ανησυχίες των ίντερσεξ ανθρώπων στους χώρους της εργασίας.
Σκεφτείτε τo πώς μια έρευνα μεταδίδεται και διανέμεται στους πιθανούς συμμετέχοντες. Η χρήση φιλτραρισμένων ερωτήσεων προϋποθέτοντας ότι το άτομο αυτοπροσδιορίζεται εντός του αρκτικόλεξου αποτελεί μια αιτία εξακριβωμένης προκατάληψης, και περιορίζει το εύρος των ερωτηθέντων με έμφυτες παραλλαγές των χαρακτηριστικών φύλου.

Είναι σημαντικό να εξετάσετε και άλλα κανάλια διακίνησης της έρευνας, πέραν των LGBTI μέσων. Για παράδειγμα, μια ανεξάρτητη μελέτη για άτομα που γεννήθηκαν με άτυπα χαρακτηριστικά φύλου χρησιμοποίησε μια ποικιλία μεθόδων, συμπεριλαμβανομένων των δικών μας καναλιών, της ανακοίνωσης στο περιοδικό του Genetic Support Network of Victoria (Δικτύου Γενετικής Υποστήριξης της Βικτώρια) και προσαρμοσμένη διαφήμιση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Μερικά ίντερσεξ άτομα μπορεί να προτιμούν τα έντυπα ερωτηματολόγια ή να προτιμούν να συμμετέχουν στην έρευνά σας με συνέντευξη. Αυτές οι προτιμήσεις δεν είναι τυχαίες και, συνεπώς, η έλλειψη σημασίας προς αυτές κινδυνεύει να εισάγει μια μορφή προκατάληψης. Μπορεί να συνδέονται με συστημικά ζητήματα που επηρεάζουν άτομα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, όπως άτομα με παραλλαγές των χρωμοσωμάτων φύλου.

Αποκάλυψη στοιχείων, όφελος και ηθική εποπτεία

Το επίπεδο αποκάλυψης προσωπικών δεδομένων μιας τέτοιας έρευνας είναι συχνά υψηλό. Οι ερευνητές θα πρέπει να έχουν κατά νου ότι η επανειλημμένη αποκάλυψη προσωπικών πληροφοριών μπορεί να είναι παράλογη απαίτηση για τα ίντερσεξ άτομα. Η έρευνα – και ιδιαίτερα η έρευνα που συζητά το ιατρικό ιστορικό – πρέπει να είναι ενήμερη για το τραύμα.

Υπάρχουν πολλοί πόροι σε αυτόν τον ιστότοπο και σε άλλους ιστότοπους ίντερσεξ οργανώσεων, που περιέχουν προσωπικά βιώματα και εμπειρίες ζωής. Περαιτέρω βιωματικές πληροφορίες από τα μέλη της Intersex Human Rights Australia (ή τα μέλη της Intersex Greece ή της οποιασδήποτε ίντερσεξ οργάνωσης) θα πρέπει να αναζητηθούν μόνο εάν η έρευνα είναι σημαντική και θα συμβάλει στην ευημερία και την καλύτερη κατανόηση των ίντερσεξ ατόμων και των ζητημάτων που αντιμετωπίζουν.

Το επίπεδο επίβλεψης και ηθικής εποπτείας για ερευνητικά έργα πρέπει να πληροί υψηλά πρότυπα, τόσο για το ερευνητικό προσωπικό όσο και για τα συμμετέχοντα άτομα, συμπεριλαμβανομένης της έγκρισης ηθικής και δεοντολογίας από πανεπιστήμιο ή άλλα ερευνητικά ιδρύματα.

Λίστα ελέγχου

Καλή πρακτική
Η έρευνα του 2014 From Blues to Rainbows συμπεριέλαβε τα ίντερσεξ άτομα πλαισιώνοντας τα με ακατάλληλο τρόπο, μέσα σε μια μελέτη για τρανς και φυλοδιαφορετικά άτομα, οδηγώντας σε εσφαλμένα αποτελέσματα. Οι ερευνητές στο Australian Research Centre in Sex, Health and Society (ARCSHS) του Πανεπιστημίου La Trobe συζήτησαν αυτά τα ζητήματα ποιότητας δεδομένων μαζί μας. Ως αποτέλεσμα, οι συγγραφείς χειρίστηκαν αυτό το πρόβλημα αποτελεσματικά στην τελική τους έκθεση, εκθέτοντας λεπτομερώς αυτούς τους προβληματισμούς πλαισίωσης και ποιότητας των δεδομένων.
Αυτή είναι μια νέα σύντομη λίστα ελέγχου (checklist) που βοηθά στην προκριματική επιλογή ερευνητικών ομάδων που εφαρμόζουμε σε μια
κοινή ερευνητική κατάσταση, όπου οι ίντερσεξ άνθρωποι μελετώνται ως μέρος μιας έρευνας σε ΛΟΑΤΙ πληθυσμούς.

  1. Έχουμε εξοικειωθεί με τη βιβλιογραφία για ίντερσεξ και ερευνήσαμε την ιστορία, τις ανάγκες και την κατάσταση των ανθρώπων με έμφυτες παραλλαγές των χαρακτηριστικών φύλου σε σχέση με τα θέματα που εξετάζει η μελέτη μας.
  2. Έχουμε εμπλέξει έμπειρα και υπεύθυνα μέλη της ίντερσεξ κοινότητας στο σχεδιασμό της μελέτης μας και τα αποζημιώνουμε για το χρόνο και την εμπειρία τους.
  3. Η κατανόηση μας για τον ίντερσεξ πληθυσμό καταδεικνύεται και αποτυπώνεται στο σχεδιασμό της έρευνας, στα υλικά και στη γλώσσα που χρησιμοποιούμε.
  4. Η έρευνά μας αναγνωρίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα των ανθρώπων με έμφυτες παραλλαγές των χαρακτηριστικών φύλου, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στη σωματική ακεραιότητα.
  5. Δείχνουμε έμπρακτα τον σεβασμό μας για την εμπιστευτικότητα, την υγεία και την ευημερία των συμμετεχόντων στην έρευνα.
  6. Κάνουμε μια συγκεκριμένη ερώτηση σχετικά με τις έμφυτες παραλλαγές των χαρακτηριστικών του φύλου, σύμφωνα με τις συστάσεις της IHRA και του προτύπου Australian Bureau of Statistics (ABS) 2020 (ή των αντίστοιχων υφιστάμενων ευρωπαϊκών ή διεθνών προτύπων που ισχύουν για τη διερεύνηση ΛΟΑΤΚΙ πληθυσμών).
  7. Ζητούμε πληροφορίες σχετικά με συγκεκριμένες ίντερσεξ παραλλαγές και για συγκεκριμένα χαρακτηριστικά φύλου, όπου χρειάζεται.
  8. Η έρευνά μας δεν προϋποθέτει τον αυτοπροσδιορισμό των συμμετεχόντων ατόμων με το αρκτικόλεξο ή τις LGBTQ εμπειρίες σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου.
  9. Η έρευνα μας είναι προσβάσιμη και έχει νόημα για όλα τα ετεροφυλόφιλα, cisgender ίντερσεξ άτομα που δεν είναι εξοικειωμένα με τους όρους που χρησιμοποιούνται από τους LGBTQ πληθυσμούς.
  10. Διαχωρίζουμε τους LGBTIQ πληθυσμούς σε ολόκληρο τον κόσμο, αναγνωρίζοντας τις τοπικιστικές/πολιτισμικές περιστάσεις και τη διαθεματικότητα των ίντερσεξ και LGBTQ πληθυσμών.
  11. Έχουμε εντοπίσει μεθόδους διανομής/διακίνησης της έρευνας εκτός των LGBTQ περιβάλλοντων.

Επόμενα βήματα

Εάν επιθυμείτε να συμμετέχουμε στη συμβουλευτική ομάδα ή την ομάδα αναφοράς της μελέτης σας, επικοινωνήστε μαζί μας κατά το σχεδιασμό του έργου σας. Συνήθως, αυτό σημαίνει προτού λάβετε χρηματοδότηση ή έγκριση ηθικής/ δεοντολογίας.
Εάν έχετε δημιουργήσει το εργαλείο έρευνας (survey, ερωτηματολόγιο) και θα θέλατε να μοιράσουμε την έρευνά σας ή να προσκαλέσουμε ανταπόκριση στη μελέτη σας, παρακαλούμε:

  1. Στείλτε μας ένα πλήρες αντίγραφο Word ή PDF του μέσου της έρευνας (ερωτηματολόγιο).
  2. Ενημερώστε μας με ποιον τρόπο εμπλέκονται τα άτομα με ίντερσεξ παραλλαγές στην ανάπτυξη των στόχων και των μεθόδων της έρευνας.
  3. Ενημερώστε μας για το πώς θα επωφεληθούν τα άτομα με ίντερσεξ παραλλαγές.
  4. Απαντήστε στις ερωτήσεις της δοκιμαστικής λίστας ελέγχου, εάν το συγκείμενο ισχύει για την έρευνά σας.
  5. Επικοινωνήστε μαζί μας πριν ξεκινήσει η έρευνά σας.

Περίληψη

Αυτά τα ζητήματα μπορούν να συνοψιστούν λαμβάνοντας υπόψη δύο πράγματα. Πρώτον, πώς να γίνονται σεβαστοί οι διαφορετικοί τρόποι με τους οποίους τα άτομα που γεννιούνται με ίντερσεξ παραλλαγές αντιλαμβανόμαστε τους εαυτούς μας και τα σώματα, τα φύλα και τις ταυτότητες φύλου μας. Δεύτερον, πώς να γίνονταινσεβαστά τα συγκεκριμένα είδη εμπειριών ζωής μας.
Θα το εκτιμούσαμε ιδιαίτερα αν εξετάζατε τα παραπάνω ζητήματα προτού επικοινωνήσετε μαζί μας και – όταν επικοινωνήσετε μαζί μας*- μας παρέχετε κάποιες διευκρινίσεις για το πώς μπορούν να επιτευχθούν αυτές οι απαιτήσεις.

 

* Επικοινωνία για την Ελλάδα: Intersex Greece

 

Περισσότερες πληροφορίες και πόροι

 

Δείτε επίσης Official interACT Policy on Participation in Research

 

Ιστορικό του εγγράφου

Μια παλαιότερη έκδοση αυτής της σελίδας δημοσιεύθηκε στις 25 Μαΐου 2012. Αυτή η έκδοση διαχωρίστηκε από μια συνδυασμένη σελίδα για ερευνητικές φόρμες / ερωτηματολόγια τον Ιούλιο του 2019. Τον Φεβρουάριο του 2021 βελτιώσαμε το υλικό σχετικά με τις διαπιστωμένες προκαταλήψεις και προσθέσαμε μια λίστα ελέγχου, υλικό για την καταλογοποίηση των χαρακτηριστικών φύλου, το ομοσπονδιακό εγχειρίδιο στυλ και το πρότυπο ABS 2020 σε σχέση με τις παραλλαγές των χαρακτηριστικών φύλου.