Της Susannah Temko
Πρωτοδημοσιεύθηκε στο The Debrief και επαναδημοσιεύθηκε στο everyday feminism στις 16 Απριλίου, 2016.
Μετάφραση Μαρία Γιάννου. Επιμέλεια και σημειώσεις Ρηνιώ Συμεωνίδου
Ένα στα 200 άτομα, 0,5% του παγκόσμιου πληθυσμού. [*1]
Τι έρχεται στο μυαλό; Αυτός είναι μεγαλύτερος αριθμός απ’ τον παγκόσμιο Εβραϊκό πληθυσμό. Κάτι σχεδόν τόσο κοινό, όσο τα κόκκινα μαλλιά ή τα δίδυμα αδέρφια. Αυτοί οι αριθμοί αναφέρονται σε έναν πληθυσμό ανθρώπων γνωστό σήμερα με τον γενικό, διεθνή όρο – ομπρέλα “intersex”. Είμαι μία από αυτούς.
Ας ξεκαθαρίσουμε πρώτα κάποιους ορισμούς. Τι είναι “Ίντερσεξ”;
Ο γενικός όρος «διαφυλικός-ή-ό» (ή πιο απλά ίντερσεξ, intersex) χρησιμοποιείται για να υποδηλώσει ένα πλήθος παραλλαγών στα σωματικά χαρακτηριστικά φύλου ενός ατόμου όταν αυτά δεν εμπίπτουν στις αυστηρές ιατρικές νόρμες περί αρσενικού ή θηλυκού.
Ο όρος “ίντερσεξ” δεν αφορά κάποια παθολογία, αλλά σημαίνει το φάσμα της ποικιλομορφίας των χαρακτηριστικών φύλου που εμφανίζεται φυσιολογικά μέσα στο ανθρώπινο είδος.
Τα διαφορετικά αυτά χαρακτηριστικά μπορεί να είναι χρωμοσωμικά, ορμονικά ή / και ανατομικά και μπορεί να εμφανίζονται σε διαφορετικούς βαθμούς. Πολλά από αυτά τα χαρακτηριστικά ανιχνεύονται αμέσως μετά τη γέννηση, ενώ μερικές φορές αυτές οι παραλλαγές γίνονται εμφανείς μόνον σε μεταγενέστερα στάδια της ζωής, συχνά κατά τη διάρκεια της εφηβείας.
Οι περισσότεροι ίντερσεξ άνθρωποι είναι υγιείς και μόνο σε πολύ μικρό ποσοστό μπορεί υποφέρουν από ασθένειες απειλητικές για τη ζωή, αν δεν αντιμετωπιστούν.
Μέχρι στιγμής, τόσο απλό- και “προκλητικό”.
Οπότε, σε τι διαφέρει από το να είναι κάποιος Transgender (τρανς, διεμφυλικός); Έχει να κάνει με την ταυτότητα φύλου ή την σεξουαλικότητά;
Η ταυτότητα φύλου (gender) είναι εσωτερική αντίληψη της ταυτότητας ενός ατόμου [*2], ως αρσενικό, θηλυκό, μη-δυαδικό άτομο (non-binary) και πολλές άλλες έμφυλες ταυτότητες, για τις οποίες αποκτάμε όλο και περισσότερη επίγνωση.
Η σεξουαλικότητα ( Sexuality ή ερωτικός προσανατολισμός) αφορά το για ποια άτομα νιώθουμε νιώθουμε έλξη.
Ο όρος φύλο (sex, γένος) αναφέρεται στη βιολογία μας, στο σώμα με το οποίο γεννηθήκαμε, και αυτό ακριβώς αφορά ο όρος ίντερσεξ. Έτσι, το να είναι ένα άτομο ίντερσεξ είναι διαφορετικό και ανεξάρτητο από την ταυτότητα φύλου ή την σεξουαλικότητα κάποιου, αλλά σχετίζεται με την σωματικότητά του (δηλαδή με την ανατομία ή τη βιολογία του).
Αλλά τι σημαίνει να είναι κάποιος ίντερσεξ; Ή μάλλον, πώς είναι;
Είμαι ίντερσεξ, οπότε θα μπορούσα να σας πω πως είναι για μένα, ωστόσο, όπως και για οτιδήποτε άλλο σε αυτόν τον κόσμο, ενώ υπάρχουν κάποια μοτίβα στις εμπειρίες των διαφυλικών ανθρώπων, θα ήταν λάθος να γενικεύσουμε βάσει του δικού μου βιώματος και μόνο.
Οι εμπειρίες και οι ζωές των ίντερσεξ ατόμων είναι τόσο διαφορετικές όσο και όλων των άλλων ανθρώπων σε αυτόν τον κόσμο. Αλλά εδώ είναι μερικά μαθήματα που έχω μάθει…
1. Ίντερσεξ είναι η φυσική ποικιλομορφία του φύλου – Το φύλο δεν είναι δυαδικό, είναι φάσμα
Όπως η έμφυλη ταυτότητα και η σεξουαλικότητα, έτσι και το βιολογικό φύλο είναι ένα φάσμα. Ζαλιστήκατε; Ίντερσεξ (διαφυλικότητα) είναι μια φυσική ποικιλομορφία. Δεν είναι «ανωμαλία». Δεν είναι «ελάττωμα».
Όπως και οτιδήποτε άλλο στον κόσμο, η ποικιλότητα είναι όμορφη και σημαντικό συστατικό της ζωής. Δεν υπάρχει τίποτα λάθος στο να είναι κάποιος ίντερσεξ. Υπάρχουν ένα σωρό σωστά σε αυτό.
Εμείς, ως ίντερσεξ, έχουμε πλήρη επίγνωση των περιοριστικών κατασκευών του βιολογικού φύλου, του κοινωνικού φύλου και της σεξουαλικότητας. Αυτοί οι στενοί ορισμοί επηρεάζουν τους πάντες και είναι προς όφελος όλων μας να τους διευρύνουμε ώστε να αντιπροσωπεύουν την πραγματικότητα.
Τα άτομα που υποστηρίζουμε τα ίντερσεξ δικαιώματα, δουλεύουμε πολύ σκληρά για να αναδείξουμε τη φωνή και την ορατότητα μας με τρόπο θετικό, ώστε να εκπαιδεύσουμε και να προωθήσουμε την ισότητα όλων των ίντερσεξ ανθρώπων.
Αυτό ξεκινά τη στιγμή που οι άνθρωποι αναγνωρίζουν ότι το ζήτημα δεν είναι η διαφυλικότητα, αλλά η στάση και η απόκριση της κοινωνίας προς αυτήν.
2. Όπως και κάθε άλλος στον κόσμο, έτσι και οι ίντερσεξ άνθρωποι είναι διαφορετικοί
Η ιστορία κάθε ατόμου είναι διαφορετική.
Γεννήθηκα το 1991 και υποθετικά ήμουν ένα «τυπικό» κοριτσάκι.
Όταν έγινα 16 ετών, πληροφορήθηκα ότι αυτή η υπόθεση ήταν ψευδής. Έχω γεννηθεί με σύνδρομο Frasier, που σημαίνει ότι έχω XY δυσγενεσία γονάδων, ή πιο απλά, «τυπικά» αρσενικά χρωμοσώματα και γενετικούς αδένες (όρχεις), σε θέση που διαφορετικά θα έπρεπε να βρίσκονται ωοθήκες.
Αυτοπροσδιορίζομαι ως ίντερσεξ γυναίκα. Επίσης είμαι υγιής και ευτυχισμένη (εκτός από την αδιάγνωστη εμμονή μου με το φυστικοβούτυρο).
3. Η άγνοια δεν είναι μια πάγια ή αμετάβλητη κατάσταση.
Όταν πληροφορήθηκα για το ίντερσεξ σώμα μου, πανικοβλήθηκα.
Όχι επειδή ντράπηκα, αλλά επειδή δεν γνώριζα τίποτα για το τι σημαίνει να είσαι intersex και επειδή δεν βρέθηκε κανείς να μου δώσει απαντήσεις.
Τελικά, ανέπτυξα ντροπή και γνώρισα το στίγμα του να είσαι ίντερσεξ, μέσα από ένα πλήθος, ιατρικών κυρίως , πηγών. Ήταν προβληματικό να νιώθω μόνη και πως το σώμα μου ήταν «απαράδεκτο», αλλά όλα αυτά άλλαξαν όταν γνώρισα τον ακτιβισμό και τις πηγές γνώσης που παρέχονται από τους ίδιους τους ίντερσεξ ακτιβιστές.
Το μόνο που χρειάστηκε για μένα, ήταν ένα βίντεο από μια καταπληκτική γυναίκα στο YouTube και ένα άρθρο στο “Independent” για να συνειδητοποιήσω ότι ούτε μόνη είμαι, ούτε υπάρχει κάτι λάθος με μένα.
Και άρχισα να σκέφτομαι ότι ίσως θα μπορούσα να συνεργαστώ με αυτούς τους ανθρώπους για να αλλάξει το μυαλό της κοινωνίας, επίσης.
Σήμερα, αν και εξακολουθώ να σοκάρομαι ή να αντιμετωπίζω δυσάρεστες αρχικές αντιδράσεις από φίλους και συναδέλφους όταν ακούν τη λέξη «ίντερσεξ», με λίγη υπομονή και ενημέρωση οι άνθρωποι στη χειρότερη περίπτωση συνειδητοποιούν την προσβολή που διαπράττουν και, στην καλύτερη περίπτωση, γίνονται σύμμαχοι.
4. Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των ίντερσεξ ανθρώπων απειλούνται και αγνοούνται σε καθημερινή βάση.
Υπάρχουν πολλές προκλήσεις για τα άτομα που γεννιούνται με διαφυλικά χαρακτηριστικά.
Οι κυβερνήσεις γενικά δέχονται και αναγνωρίζουν μόνο τα δύο φύλα και αγνοούν την ύπαρξη των ίντερσεξ ατόμων. Αντιμετωπίζουμε διακρίσεις, τραύμα, και δεν απολαμβάνουμε την ισότητα ή την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που χρειαζόμαστε.
Το δικαίωμα στο ίδιο μας το σώμα, υπονομεύεται.
Τα ίντερσεξ παιδιά και βρέφη συχνά υποβάλλονται σε χειρουργικούς ακρωτηριασμούς και ιατρικές παρεμβάσεις προκειμένου να “κανονικοποιηθεί/συμμορφωθεί” το σώμα τους.
Οι παρεμβάσεις αυτές πραγματοποιούνται χωρίς τη συγκατάθεση του παιδιού, είναι ιατρικά περιττές και έχουν τραυματικές συνέπειες στη μετέπειτα ζωή του. Τέτοιες χειρουργικές επεμβάσεις πραγματοποιούνται σε όλο τον κόσμο, ακόμα και εδώ, στο Ηνωμένο Βασίλειο. [*3]
5. Υπάρχει υποστήριξη, υπεράσπιση και πληροφόρηση εκεί έξω
Σε όλο τον κόσμο, οι ίντερσεξ ακτιβιστές και ακτιβίστριες εργάζονται απίστευτα σκληρά, επιμορφώνοντας, ώστε να αλλάξει η τρέχουσα κατάσταση. Αλλάζουν τους νόμους και αναπτύσσουν πολιτικές, μετέχουν των συζητήσεων – είτε στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών, είτε στα Εθνικά τους Κοινοβούλια, είτε στα τοπικά κέντρα της κοινότητάς τους.
Οι ίντερσεξ ακτιβιστές και ακτιβίστριες αντιμετωπίζουν και ανταπεξέρχονται σε μια μεγάλη και αυξανόμενη πρόκληση.
Μια τέτοια οργάνωση (μεταξύ πολλών άλλων) είναι η IntersexUK. Συνεργάζονται με ακτιβιστές σε όλο τον κόσμο στο πλαίσιο του ΟΗΕ, της ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο για την εκπαίδευση, την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των ίντερσεξ ανθρώπων και στα θέματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Κατά τα τελευταία έξι χρόνια, έχουν συνεργαστεί με επιτροπές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συνέβαλαν στην προστατευτική για μας νομοθεσία, και έδωσαν διαλέξεις σε κορυφαία πανεπιστήμια.
6. Δεν μπορείς να είσαι κάτι που δεν είναι ορατό.
Τα ίντερσεξ άτομα αποτελούμε πολύ σπάνια θέμα του κυρίαρχου (maistream) δημόσιου λόγου, και όταν ακόμα μπαίνουμε στην συζήτηση, συχνά καταλήγει σε συναισθηματικές και στιγματιστικές απεικονίσεις.
Όταν σε ενημερώνουν πως είσαι ίντερσεξ, η κοινωνία μπορεί να δώσει την εντύπωση ότι δεν έχεις θέση ή ότι θα έπρεπε να κρυφτείς. Οι άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν πόσο συχνά οι ίντερσεξ διαφοροποιήσεις γίνονται αντικείμενο χλευασμού, περιέργειας ή ανέκδοτων στις παρέες ή στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Μου πήρε σχεδόν μία δεκαετία για να είμαι ανοιχτή με το γεγονός ότι γεννήθηκα ίντερσεξ. Στο διάστημα αυτό έζησα με σοβαρή κατάθλιψη, ανορεξία και άγχος που απέρρεαν από την ιδέα πως δεν άξιζα τίποτα ως ίντερσεξ άτομο.
Παρ’ όλες τις διαβεβαιώσεις τους, πίστευα ότι ποτέ δεν θα είμαι αντάξια των φίλων ή των συνεργατών μου. Δεν ήταν το ότι ήμουν ίντερσεξ, που με έκανε να αισθάνομαι τόσο άθλια.
Ήταν η λανθασμένη αντίληψη ότι το φύλο είναι δυαδικό και πως οτιδήποτε έξω από την (ετερο)κανονικότητα είναι «λάθος».
Έχω συνειδητοποιήσει, συνομιλώντας με άλλα ίντερσεξ άτομα, ότι η διαφυλικότητα είναι όμορφη και ότι δεν θα ‘πρεπε να κρυβόμαστε.
7. Τίποτα δεν θα έπρεπε να γίνεται για ή σχετικά με τους ίντερσεξ ανθρώπους χωρίς να συμπεριλαμβάνει εμάς τους ίδιους
Χρειάζονται νομοθετικές αλλαγές ώστε τα ίντερσεξ άτομα να προστατευθούν και να απολαμβάνουν πλήρη ισότητα. Αυτό δεν θα συμβεί, εκτός εάν δοθεί το μικρόφωνο στα ίδια τα ίντερσεξ άτομα.
Δεν μπορούμε να περιμένουμε νομοθετική αλλαγή, αν τα ίντερσεξ ζητήματα δεν συζητούνται δημόσια, ωστόσο, αυτό δεν εξαρτάται μόνο από το να έχουν τα ίντερσεξ άτομα μια θέση στο τραπέζι, αλλά πρέπει και να οδηγούν τη συζήτηση.
Όπως έχουν έρθει τα πράγματα, συμβαίνει να υπάρχουν πολλά ίντερσεξ άτομα ακαδημαϊκοί, πολιτικοί εμπειρογνώμονες, ακτιβιστές/στριες, και υποστηρικτές/ριες οι οποίοι/ες έχουν τέτοια εξειδίκευση και εργάζονται τόσο εντατικά, ώστε καθένα μας να αισθάνεται απίστευτο δέος και έμπνευση.
Αυτοί οι άνθρωποι έχουν πετύχει πολλά τα τελευταία χρόνια, με τους ίντερσεξ ανθρώπους να δημιουργούν την αλλαγή, από την κεφαλή του τραπεζιού.
8. Η ανακάλυψη ότι είσαι ίντερσεξ είναι σκληρή, μπορεί να είναι πρόκληση και πολλά πράγματα που νόμιζες πως ήξερες να αμφισβητηθούν, αλλά…
Υπάρχουν τόσοι πολλοί τρόποι για να υπάρχεις σε αυτόν τον κόσμο. Κι αυτό είναι σπουδαίο.
Η διαφυλική μου παραλλαγή μου έδωσε ένα από τα μεγαλύτερα δώρα της ζωής μου – την εκτίμηση της ποικιλομορφίας και των αγώνων έξω από τη δική μου εμπειρία.
Όντας ίντερσεξ, έμαθα να ακούω, να ενσυναισθάνομαι, να κρατώ το μυαλό μου ανοιχτό, να συμπονώ και να συνειδητοποιώ τι προκαταλήψεις έχω και στη συνέχεια να προσπαθώ να τις αποδομώ.
Δεν θα αντάλλαζα το σώμα μου με κανένα άλλο. Είμαι περήφανη που είμαι ίντερσεξ και ελπίζω να είστε περήφανοι που γνωρίζετε ότι υπάρχουμε.
Μάθετε περισσότερα για το τι σημαίνει να είσαι ίντερσεξ εδώ και εδώ
Σημειώσεις:
*1: Σύμφωνα με παλαιότερες εκτιμήσεις, σε αρκετά έγκυρα sites (όπως το ISNA) η συχνότητα εμφάνισης ίντερσεξ ανθρώπων παγκόσμια είναι ένα άτομο ανά εκατό γεννήσεις, δηλαδή διπλάσιοι από όσο αναφέρει το άρθρο και σύμφωνα με την A.F. Sterling (work by Dr. Anne Fausto-Sterling) το ποσοστό του ίντερσεξ πληθυσμού φτάνει το 1,7%
*2: Το πως δηλαδή αντιλαμβάνεται κάποιος τον εαυτό του και με ποιο φύλο ταυτίζεται αυθόρμητα και εσωτερικά.
*3: Τέτοιες χειρουργικές και ιατρικές παρεμβάσεις πραγματοποιούνται επίσης και στην Ελλάδα. Η μόνη χώρα που τις απαγορεύει καθολικά και ρητά με νόμο από το 2015 είναι η Μάλτα, αλλά όλο και περισσότερες χώρες και πολιτείες προσπαθούν να ακολουθήσουν (στις ΗΠΑ, στην Ινδία, στην Πορτογαλία, Γερμανία, κ.α.)